Νοέμβριος 2011. Καθώς φτάνει στο τέλος του, σκέφτομαι πόσο πλούσιος ήταν σε ειδησεογραφία, σε επίπεδο εσωτερικού και εξωτερικού. Πριν από ένα μήνα και δύο μέρες, βγήκαμε από έναν κύκλο μέτρων, αξιολογήσεων και ρουτίνας, για να εξασφαλιστούν οι προϋποθέσεις εκταμίευσης της εκάστοτε δόσης, σταματήσαμε να ασχολούμαστε με το αμιγώς οικονομικό κομμάτι της ιστορίας της κρίσης και καταλάβαμε ότι η κρίση είχε μπει για τα καλά και στην πολιτική. Κάποιοι το είχαμε πει και νωρίτερα, απλά μετά τις Κάννες ήταν πλέον προφανές. Το Δημοψήφισμα, η ψήφος εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση με την προϋπόθεση ότι ο επικεφαλής αυτής θα παραιτηθεί, μια απίστευτη κατάσταση με μικροπολιτικά παιχνίδια και συμφέροντα, φήμες που οργίαζαν, ονόματα που έπεφταν στο τραπέζι και καιγόντουσαν εν ριπή οφθαλμού. Τόσο από τα ΜΜΕ, μετο κλίμα που δημουργούσαν οι πολιτικοί στα πάνελ και τα ραδιόφωνα, όσο και από τους πολίτες στα κοινωνικά δίκτυα.
Η κυβέρνηση άλλαξε ελάχιστα, αλλά (έστω τυπικά) τουλάχιστον απολαμβάνει μεγαλύτερης στήριξης στο Κοινοβούλιο, κάνοντας πραγματικότητα (έστω και με αυτόν τον τρόπο) την πολυπόθητη συναίνεση. Μπορεί, αν δεν είχαν αντιδράσει η Μέρκελ και ο Σαρκοζί στο Δημοψήφισμα που πρότεινε ο Παπανδρέου, να μην είχε συμβεί τίποτα από όλα αυτά. Και, κυρίως, να μην είχαν συμβεί όλα αυτά σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Αλλά ακόμα και έτσι, έχει γίνει πλέον κατανοητό ότι οι πολιτικές -και όχι μόνον εξελίξεις- δεν διαμορφώνονται σε στενά εθνικά πλαίσια. Ο καθένας βλέπει πια ότι οι πολιτικοί ηγέτες δεν αποφασίζουν μόνοι τους, ότι «τα θέλω και τα μπορώ» τους φιλτράρονται από τα «θέλω» των αγορών. Το αν πολλές φορές αυτά τα «θέλω» εκφράζονται μέσω μερίδας των ηγετών, είναι μια άλλη ιστορία.
Τις τελευταίες εβδομάδες κατέστη παραπάνω από σαφές ότι το πρόβλημα δεν είμαστε μόνον εμείς, ούτε καν μόνον ο Ευρωπαϊκός Νότος. Οι αγορές χτυπούν το καμπανάκι στο Βέλγιο, το οποίο όμως δεν έχει κυβέρνηση να ρίξει, ο Σαρκοζί έχει αρχίσει και καταλαβαίνει ότι μπορεί να είναι ο επόμενος στη λίστα, ενώ η έλλειψη εμπιστοσύνης χτυπά και την πόρτα της Γερμανίας. Απούλητα ομόλογα, τώρα και από την ατμομηχανή της Ευρώπης. Πιέσεις στην Καγκελάριο να πάρει αποφάσεις και να λυθεί το θέμα, να παρθούν αποφάσεις για ολοκληρωμένες λύσεις -αλλιώς η Ευρωζώνη θα πέσει απ΄τον γκρεμό. Χωρίς να υπάρχει plan b, φυσικά. Κανείς, πλέον, δεν είναι ασφαλής. Όταν οι Μέρκελ και Σαρκοζί κουνούσαν το δάχτυλο στον Παπανδρέου, μάλλον δεν ήταν οι κυρίαρχοι του παιχνιδιού. Τώρα ξέρουν και οι ίδιοι ότι δεν αποφασίζουν μόνοι τους, αλλά και ότι θα βγούν ανά πάσα ώρα και στιγμή «στη σέντρα». Πιο δύσκολα από εμάς, αλλά θα βγούν.
Οι πολιτικοί της Ευρώπης, στο σύνολό τους, μοιάζουν να παρακολουθούν μέρα με τη μέρα τις εξελίξεις κατατρομαγμένοι, αδύναμοι να αντιδράσουν, έχοντας να αντιμετωπίσουν ταυτόχρονα τα πλείστα όσα προβλήματα προκύπτουν εξαιτίας της κρίσης και της αδυναμίας ελέγχου της κατάστασης. Είναι σαφές ότι πολιτικοί και αγορές δεν μιλούν την ίδια γλώσσα και ότι τα εργαλεία τα οποία είχαν παραδοσιακά οι μεν, δεν τους βοηθούν να λύσουν πια τα προβλήματα. Οι αγορές κινούνται χωρίς να κοιτάζουν πολιτικό κόστος και εσωτερικά συμφέροντα, δεν ενδιαφέρονται για το αν όλη αυτή η ιστορία αποκαλύπτει, και στη συνέχεια αποδομεί, τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος. Και πάνω από όλα, οι αγορές κινούνται με σημαντικά μεγαλύτερες ταχύτητες, σε επίπεδο λήψης αποφάσεων, και δράσης, από το πολιτικό σύστημα σε Ευρωπαϊκό και Εθνικό επίπεδό. Αυτό φαίνεται πως είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της αστικής Δημοκρατίας απέναντι στης αγορές σήμερα.
Οι πολίτες αμφισβητούν τις ίδιες τους τις κυβερνήσεις, καθώς καλούνται μέσα σε αυτή την κατάσταση να εφαρμόσουν προγράμματα και στρατηγικές τα οποία δεν φαντάζονταν καν προεκλογικά και, φυσικά, δεν έχουν και μεγάλη σχέση με τις προγραμματικές δηλώσεις τις οποίες είχαν κάνει όταν ανέλαβαν την εξουσία. Έτσι, οι λαοί δυσανασχετούν και αντιδρούν, πιέζοντας και από τη μεριά τους το πολιτικό σύστημα να κρατήσει τις υποσχέσεις του, για να μην το πληρώσει πολύ ακριβά στην κάλπη. Φυσικά, και οι πολίτες έχουν αντιληφθεί ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει και ότι οι πελατειακές σχέσεις πολίτη – πολιτικού κάπου πρέπει να τελειώσουν, αλλά το αίσθημα κοινωνικής αδικίας, όταν συνδυάζεται και με τη συνεχώς επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση τους εξωθεί σε βίαιες, πολλές φορές, αντιδράσεις.
Τα εργαλεία του πολιτικού συστήματος, από την άλλη, είπαμε ότι είναι ανεπαρκή στην παρούσα φάση. Ένα σύστημα το οποίο οικοδομήθηκε σε άλλη εποχή, όπου οι πολιτικοί σχηματισμοί είχαν σαφές ιδεολογικό στίγμα, μεγάλες διαφορές μεταξύ τους, ισχυρές πολιτικές προσωπικότητες αλλά και σαφές όραμα. Άλλες φορές ουτοπικό. Αλλά πάντα μια ιδέα, μια κατεύθυνση και ένα ισχυρό πρόσωπο, υπήρχε. Σήμερα οι πολιτικοί μοιάζουν ανίσχυροι, σαφείς στόχοι δεν υπάρχουν, αφού υπάρχει σαφής αδυναμία να τεθούν κεντρικά, στην περίπτωση μας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η κρίση βρήκε την Ευρώπη εκτεθειμένη, χωρίς υποδομή, με απίστευτα αργές διαδικασίες λήψης αποφάσεων, τόσο στην καρδιά της όσο και σε επίπεδο κρατών.
Ο Παπανδρέου μιλούσε ήδη 2 χρόνια γι’ αυτό, σε Παγκόσμιο κιόλας επίπεδο. (Διάσημο στους λάτρεις του ενημερωτικού ραδιοφώνου πλέον το ηχητικό “We need global governance, global financial governance and we need it fast”). Από τότε που το είπε μέχρι σήμερα, μπήκε πολύ νερό στο αυλάκι. Περάσαμε από την ωμή κριτική στο πρόσωπό του γι’ αυτή τη φράση, στη διαπίστωση ότι αν η Ευρώπη είχε πάρει τόσο γενναίες πολιτικά αποφάσεις νωρίτερα, πριν ξεσπάσει η καταιγίδα, τώρα θα υπήρχε μεγαλύτερη δυνατότητα ελέγχου από την ίδια, καλύτερος συντονισμός και, ίσως, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σήμερα να ήταν μικρότερα. Η Ευρώπη και ο πλανήτης ολόκληρος να σπατάλησαν πολύτιμο χρόνο προεργασίας για να φτάσουν στο παρά 5, χωρίς εργαλεία, σε απόλυτο πανικό να προσπαθούν να σώσουν ό,τι σώζεται.
Το πολιτικό εκτόπισμα των σημερινών ηγετών της Ευρώπης είναι μικρό. Και αυτό,σε συνδυασμό με την έλλειψη των εργαλείων που θα μπορούσαν να έχουν εφευρεθεί και να λειτουργούν σήμερα, οδηγούν την Ευρωζώνη σε αδιέξοδο. Οδηγούν τα κράτη της Ευρωζώνης σε άγνωστα μονοπάτια, αφήνοντας τα εκτεθειμένα στις αγορές. Έχουμε φτάσει σε οριακό σημείο, οι ταχύτητες λήψης αποφάσεων καθιστούν οποιαδήποτε ημίμετρα λαμβάνονται κάτω από αυτές τις συνθήκες ξεπερασμένα πριν την επικύρωση τους, πόσο μάλλον όταν έρχεται η στιγμή να εφαρμοστούν.
Πρέπει, λοιπόν, να ανοίξει η συζήτηση τώρα -αφού δεν άνοιξε χθες. Να εκσυγχρονιστεί η δημοκρατική μηχανή της Ευρώπης σε κεντρικό και σε εθνικό επίπεδο, ώστε να διασφαλιστεί η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις άρα και η δημοκρατικότητά τους, αλλά και η ταχύτητα των διαδικασιών να επιτρέπει στις αποφάσεις να δίνουν λύσεις και να εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητας αυτής της μεγάλης Ευρωπαϊκής προσπάθειας. Σε αντίθετη περίπτωση, το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως πολιτικής οντότητας και νομισματικής ένωσης πως είναι καταδικασμένο.
Διαβάστε το άρθρο στο aixmi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου